Analyse des euphémismes de la guerre et des procédés d'euphémisation à partir d'un corpus de presse écrite française et macédonienne

Abstract

РЕЗИМЕ: АНАЛИЗА НА ЕУФЕМИЗМИТЕ НА ТЕМА ВОЈНА И НИВНИТЕ СРЕДСТВА ЗА ЕУФЕМИЗАЦИЈА ВРЗ ОСНОВА НА КОРПУС ОД НАПИСИ ОД ФРАНЦУСКИОТ И МАКЕДОНСКИОТ ПЕЧАТ

На денешната светската сцена беснеат војни, конфликти и насилство од секаков вид. Со сè повисокиот степен на насилство, некои информации стануваат тешко соопштиви. Во модерните општества кои се нарекуваат „цивилизарани“, важаат правила на јазична учтивост или политичка коретност кои ја заштитуваат јавноста од шокантни, непријатни зборови кои би можеле да ги повредат нивните чувства. Така секоја информација за конфликтни ситуации и насилствата кои можат да бидат застрашувачки за обичниот човек (разни воени операции, масакри, пустошење,...) треба да бидат внимателно пренесени на јавноста со прикладно избрани зборови од страна на медиумите, т.е новинарите. Новинарот е должен да ги почитува деонтолошките принципи и новинарската етика. За таа цел, тој ги применува сите расположливи јазични средства кои јазикот ги нуди. Во печатените медиуми се користат повеќе јазични вештини за да се постигне одреден ефект врз читателот. Еуфемизмот е едно од тие средства кои ги користат новинарите за ублажување на чуствителните информации кои ги создаваат воеите конфликти. Меѓутоа, покрај грижата да се остане во политички коректниот јазик, во намерата да се применува ублажувачки форми на изразување се открива личниот став на новинарот во однос на една конкретна конфликтна сутуација или поточно, ставот или политичката определеност на весникот за кој се пишува. Во првиот дел од овој труд, преку пребарување на написи од француски и македонски он лајн весници (Le Monde, Le Monde diplomatique, Figaro, L’Express, и др. Нова Македонија, Вечер, Утрински весник) кои известуваат за војни и конфликти низ светот, ќе се обидеме да ги издвоиме најмаркантните еуфемизми. Ќе се земаат во предвид написи кои известуваат за конфликти и воини кои се временски подалечни (војна во Алжир во 1954-1962 г.) но и написи за војни кои се одвивале во едно поблиско минато (војна во Македонија во 2001 г., во Ирак во 1993-2003 г. , во Либија во 2011г., во Украина во 2014г.). Еуфемизмите може да бидат „вистински“, ја ублажуваат грубата вистина или „неуспешни“ т.е демаскирани еуфемизми кои се предмет на критика во новинарските написи предмет на нашиот интерес. Анализата пак на создадениот корпус на еуфемизми на француски и на македонски јазик ќе ни овозможи во вториот дел од трудот да ги издвоиме средствата преку кои се постигнува ублажувачкиот ефект на францускиот и македонскиот еуфемизам на тема војна. Ќе забележиме дека во двата јазика предмет на нашето истражување, тој ефект на разводнување, ублажување, „засладување“ се постигнува со помош на две главни стратегии а тоа е стратегијата на дедраматизација и стратегијата на манипулација т.е контрола на јавното мнение. Јазичните средства применети за таа цел се „генерализација“ (замена на несаканиот термин со хипероним или хипоним или обезименување на реалноста), „разубавувањето“, „намалувањето“ (amoindrissement),или „контра-конотацијата“ (спојување на два збора со спротивно значење), или употребата на сигла и/или странски зборови. На крај од студијата, ќе ги изнесеме нашите забелешки од споредбата на еуфемизмите и средствата за еуфемизација кои се користат за информирање на воени теми во францускиот и македонскиот јазик.